واژه مدیتیشن که ریشه در زبان لاتین دارد، به معنای تأمل و اندیشیدن است و در زبان فارسی آن را با نام ((مراقبه)) می‌شناسیم. مدیتیشن مجموعه‌ای از تکنیک‌هایی است که قدرت تمرکز انسان را افزایش می‌دهد، سطح استرس را پایین می‌آورد، مهارت‌های ارتباطی را تقویت می‌کند و موجب خودشناسی می‌شود. در این مقاله
مختصر اما جامع، با مفهوم مراقبه بیشتر آشنا می‌شویم:
مدیتیشن چیست؟
می‌توان گفت که مدیتیشن اکنون به عنوانِ یک ورزش تلقی می‌شود که هدف اصلی آن ایجاد آرامش ذهنی و ارتقای سطح تمرکز است. مجموعه‌ای از تمرینات که ذهن و جسم انسان را هدف قرار می‌دهند، سرانجام به ما می‌آموزند تا آگاهانه تنفس کنیم، به طور ارادی ذهنمان را متمرکز کنیم و به آرامش جسمی-روانی برسیم. به زبان ساده‌تر، مدیتیشن به ما کمک می‌کند تا از شر عادت‌ها و رفتارهای ناخوشایند خود خلاص شویم و خودمان را بهتر بشناسیم. خودشناسی می‌تواند منجر به بروز رفتارها و تفکرات مثبت شود و زندگی ما را به سمت یک انسجام درونی هدایت کند.
همه کسانی که زندگی شهری را تجربه کرده‌اند، با آشفتگی‌ها و دغدغه‌های آن آشنا هستند. مردم برای دستیابی به آرامش روانی، به متدهایی مانند مدیتیشن یا مراقبه روی می‌آورند.پاکسازی ذهن از این همه آلودگی و دغدغه، یک فرآیند دشوار و حتی غیرممکن به نظر می‌رسد، اما به لطف وجود تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، کسب آرامش روانی دیگر یک رویای دست‌نیافتنی نیست!
مراقبه که قدمتی هزاران ساله دارد، می‌تواند نمایانگر راز و نیاز یا خلوت انسان با پروردگار باشد. گفته می‌شود که مراقبه در فرهنگ هند به ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد و در چین نیز ششصد سال پیش از میلاد، این تمرینات ذهنی انجام می‌شده است. عرفان در شکل ایده‌آل خود به دنبال کشف اسرار عالم هستی، خالی کردن ذهن از آلودگی‌ها و مادیات و برقراری ارتباط خالصانه با خداوند است. همین مسئله، مهم‌ترین نقطه اشتراک مدیتیشن و مذهب است.
توصیف مدیتیشن به زبان ساده
همه ما گاهی اوقات به تنهایی و سکوت مطلق نیاز پیدا می‌کنیم. تصور کنید که ذهن و جسم شما بسیار پریشان و خسته است. در چنین شرایطی، قبل از هرچیز گوشه‌ای دنج و آرام را انتخاب می‌کنید تا برای لحظاتی از همه‌چیز فارغ شوید. چشمانتان را می‌بندید، به آرامی نفس می‌کشید و افکار منفی را از وجود خود بیرون می‌اندازید.
می‌توان مدیتیشن را به همین سادگی تعریف کرد؛ متمرکز شدن بر زمان حال و هرچیزی که در آن لحظه خاص، با اشتیاق به آن فکر می‌کنیم. یک موسیقی زیبا، تصویر خیال‌انگیز ابرها و اندیشیدن به چیزهای خوب، به تدریج به یک عادت خوشایند تبدیل می‌شود که زشتی‌ها و تاریکی‌ها را از وجودمان دور می‌کند. برای شروع تمرینات مدیتیشن، لازم نیست که یک هدف‌گذاری عجیب و غریب انجام دهید. ساده و صمیمانه در یک محیط آرام بنشینید. جایی که هیچ عامل مخرب و مزاحمی نباشد. جایی که هیچ صدایی تمرکزتان را برهم نزند. فقط و فقط به خودتان فکر کنید، جسمتان را بیشتر بشناسید و کنترل‌شده نفس بکشید.
انواع مراقبه یا مدیتیشن
- مراقبه ذهن آگاهی
همانطور که از نام آن پیداست، هدف از انجام این مراقبه پرورش ذهن و برگرفته از آیین بودیسم است. زمانی که ذهن به یک روند سالم عادت کند، ظرفیت مادی و معنوی وجود انسان شکوفا خواهد شد. دعا یا مراقبه که به متمرکز شدن ذهن می‌انجامد، فواید بسیاری دارد که از میان آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تمرکز بر بعد روحانی وجود انسان
- ارتقای سطح هوشیاری نسبت به محیط پیرامون
- افزایش ٱگاهی و عزت نفس
- بهبود سلامت جسمی و روانی
- مراقبه متمرکز
تمرکز در این تکنیک، به منزله استفاده خاص از حواس پنجگانه است. به عنوانِ مثال، استفاده از کارهای ساده‌ای همچون غذاخوردن، مسواک زدن، حرف‌زدن و شنیدن برای بهبود تمرکز، می‌تواند منجر به بروز رفتارهایی شود که آرامش را به ذهن و جسم ما بازگرداند. شما به خود می‌آموزید که چگونه ذهن و بدنتان را در یک وضعیت ثابت و آرام نگه دارید.
- مراقبه مانترا
مانترا اصطلاحی است متعلق به زبان سانسکریت که مفهوم کلی آن ((رهاسازی ذهن)) است. بر مبنای تکنیک مانترا، ذکرها یا عبارات خاصی را زیرلب تکرار می‌کنیم تا ارتعاشات و امواج صوتی به آرامی همه وجودمان را دربر بگیرند. این متد باید تحت نظر و هدایت اساتید مجرب انجام شود. صدا قدرت خیره‌کننده‌ای دارد که می‌تواند روح، ذهن و جسم انسان را به طور همزمان تحت‌تأثیر قرار دهد. آیین هندو، بودیسم و تمرینات یوگا نیز بر تکرار الگوهای صوتی خاص تأکید کرده‌اند،چراکه تکرار این الگوها و نفوذ فرکانس‌های صوتی مثبت می‌تواند ماهیت روح و ذهن ما را دگرگون کند. مدیتیشن مانترا یک ابزار قدرتمند و ساده برای آرام‌سازی ذهن به شمار می‌رود. برای شروع می‌توانید دقایقی از شبانه‌روز را صرف بیان جملات مثبت کنید و یا خداوند متعال را با هر زبانی که می‌خواهید، تسبیح بگوئید.
برای اجرای صحیح مدیتیشن، چه نکاتی را باید رعایت کنید؟
پیش از هرچیز بهتر است بدانید که مراقبه و مدیتیشن تفاوت چندانی ندارند، اما برخی‌ها معتقدند که مراقبه بخشی از تمرینات مدیتیشن است که منجر به شکوفایی ظرفیت معنوی و مذهبی در وجود انسان می‌شود. انتخاب یک محل مناسب، شاید مهم‌ترین مسئله پیش از انجام مراقبه است. جایی که به هیچ‌وجه به موبایل یا سایر ابزارهای هوشمند دسترسی نداشته باشید. مدیتیشن باید رفته‌رفته به بخشی از برنامه روزانه شما تبدیل شود که ذهن و جسمتان به آن عادت کند. بهترین زمان برای انجام این تمرینات ذهنی، زمانی است که ذهن شما آرام باشد و در عین حال، به قدری انرژی داشته باشید که اضطراب و خستگی بر شما چیره نشود. به طور کلی، سحرگاه و صبح بسیار زود، زمان مناسبی برای مراقبه است اما این مسئله کاملاً به شخصیت و مود شما بستگی دارد که چه زمانی را به آن اختصاص دهید.
مدیتیشن احساسات ناخوشایند و تفکرات ناخواسته را از شما دور می‌کند. افسار ذهنتان را به دست بگیرید و اجازه ندهید که افکار منفی شما را به هر سو بکشانند. این تکنیک‌ها بسیار ساده است و اجرای آن به وابسته به شرایط خاص و پیچیده‌ای نیست. شما با انجام مدیتیشن برای ذهن خود چارچوب تعیین می‌کنید تا بتوانید از قدرت خارق‌العاده آن به بهترین شکل و به نفع سلامت جسم و روح خود استفاده کنید!